රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ වෙහෙර විහාර හැදින්වීම. ගල්ටැම්යාය ඓතිහාසික පංචායතනය (පංචාවාසය)

බළන්ගොඩ නගරයේ සිට කල්තොට දක්වා දිවෙන මහා මාර්ගයේ 15වැනි සැතපුම් කණුවට (25 කි.මි.)නුදුරැව දකුණු දෙසට දිවෙන ගුරුපාර ඔස්සේ මීටර් 200ක් පමණ ගිය පසු තන්ජන්තැන්න ග්‍රාම සේවා වසමට අයත් නුතනයේ ගල්ටැම් යාය යනුවෙන් හදුන්වනු ලබන ඓතිහාසික පුරා විද්‍යා භූමිය හමුවෙයි. 1951 වරෂයේ දී පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවට පවරා ගනු ලැබු මෙම භූමිය එවකට අක්කර 5ක භූමි භාගයකි වුවද නුතනයේ අක්කර 2,1/2කට වඩා අයත් නොවන බව බුදුගල පුරාවිද්‍යා ස්ථානභාර නිලධාරීන් සදහන් කරයි.මෙහි ගල්ටැමි විශාල ප්‍රමාණයක් තිබීම නිසා ගල්ටැමී යාය වශයෙන් ජනවහරට එක් වීම නිසා වර්ථමානයේද එනමින් පුරා විද්‍යා දෙපාර්තුමේන්තුවේ නිල වාර්තා වල සදහන් කොට තිබේ.මෙම පුරා විද්‍යා භූමියත් ඊට ආසන්නව ඇති අනෙකුත් පුරා විද්‍යා ස්ථාන වන ඓතිහාසික කූරගල පුරාවිද්‍යා භූමියත් තන්ජම වැව වශයෙන් ජනයා අතර ප්‍රචලිත ඉද්දගල වැවත් පුරාතන ජනාවාස රටාව හා බෞද්ධාගමික පසුබිම පිළිබද දෙස් යෙදේ.මෙම ස්ථානය පිළිබද තොරතුරු සොයා බලා හෙලි කළ අය අතර ප්‍රදේශයේ යතිවරුන්ද කිහිපදෙනෙකි.පුජ්‍ය විකිළියේ නාරද හිමි මෙසේ පවසයි.තන්ජන්තැන්නේ ගල්ටැම් යාය ලෙස භාවිතා කළතත් කුරුදියවල විහාරය කියන්නේ මෙතනටය.මෙතැන ගල්ටැම් බොහෝ ඇත.මෙහි ගරා වැටී ඇති චෙත්‍යය වර්ෂ පහකට පමණ පෙර හාරා නිධන්වස්තු පැහැර ගෙන ඇත.පුජ්‍ය බළන්ගොඩ සුධම්මවංශ හිමිගේ අදහස වුයේ කූරගල අසල තඤ්ජන්තැන්නේගල්ටැම් යාය යැයි හැදින්වෙන පුදේශයේ ඇති ගරා වැටුණු සෑයක් ගල් කණූ වාහල්කඩ ආදියත් කූරගල ගල්ටැම් යාය අතර තැනින් තැන දක්නට ලැබෙන ගල් පඩිත් ඒදෙතැන ඒකාබද්ධ බෞද්ධ ආරාමයන්ව තිබුණු බවට සළකුණුය.(බළන්ගොඩ මහ විද්‍යාලයේ විසි වැනි සංවත්සරික සංග්‍රහය.ශාස්ත්‍රපති පුජ්‍ය බලන්ගොඩ නන්ද හිමි දක්වා ඇත්තේ මෙවන් මතයකි.ගලින්කල ටැම් කුළුණුවලින් පිරි පෞරාණික ප්‍රදේශයක් හැදින්වේ.යාය යනු ප්‍රදේශවාචී වචනයකි.විමලධර්ම සුරිය රජතුමා ගල්ටැමි මත ඉදි කළ දේවාලයක් ඇති බවත් පසු කාලෙක එය විනාශ වී ටැම් තැන් තැන් වල විසිර පැවති බවත් ඒ නිසා ප්‍රදේශය මේ නම් වී යැයි පවසති.දැනට කටු පදුරු හා ලදු කැලෑවකින් වැසී ඇති මේ භුමි ය ගවේශණය කොට පුරා වස්තු හදුනා ගැනිමේ කාර්යය සිදු කිරීමට වුයේ ඉතා අසීරුවෙනි.දැනට සම්පුර්ණයෙන් ඇති එක ගල් ටැබක්වත් මෙම භූමියේ දැක ගත නොහැකි අතර අඩි 1හෝ2,3ක් උස් වු ගල් ටැම් ශේෂ හා පොළොව මත පතිතකර ඇති අඩි 2,4,6,8ප්‍රමාණයේ හා කුඩා ගල් ටැම්කුට්ටි විශාල ප්‍රමාණයක් මෙම භූමියේ ඇත.පෞරාණික ගා‍ඩොල් කැබලි සමුහයක් ද ප්‍රදේශය පුරා විසිර තිබෙනඅයුරු දැක ගැනීමට පුළුවන දැනට ඉතිරව ඇති සියලු ගල් ටැම් හා කැබලි සමුහයද කොරවක් ගල් පියගැට පෙළ මුරගල් කැබලි හා කැටයමින් තොර සදකඩ පහනක්ද ගොඩනැගිලි අවශේෂ අතර විය.මෙම ගොඩනැගිලි අවශේෂ ක්‍රමාණුකූලව හා පරිමාණුකූල වු සැලසුම් ගත කිරීමේ දී පෙනී යනුයේ පංචායතන ගොඩනැගිල්ලක අවශේෂයන් යැයි හැගේ.සමහර විටෙක හුදකලාව පිහිටවන ලද පටිමාඝරයක් වෙනුවට පිළිම ගෙවල කිහිපයකින් සමන්විත පඤ්චකුටි පඤ්ච,ගෘහ,පංචාවාස,පංචායතන යනුවෙන් හැදින්විය හැකි බෞද්ධ ගොඩනැගිල්ලක නටබුන් ඓතිහාසික ගල්ටැම්යාය පුරා විද්‍යා භුමියෙන් හදුනාගත හැකිය.

ගල්ටැම් යාය ඓතිහාසික පංචායතන නටබුන්

සල්ගල බවුන් වඩන හිමිවරු

බුදුගල රජ මහා විහාරය

කූරගල දිවාගුහාව

විශේෂ ගංගා, දිය ඇලි ,විල්, ග්ලැසියර හා මුහුදු තීරයන් ගැන දැන ගනිමු

ගලා යන ඇමේසන් ගග
ලොව මහා දිය ඇලි
දිය ඇලි කඩා හැලෙන ආකාරය සෘතුවෙන් සෘතුවට වෙනස් වනවා .ජලය මගින් විදුලිය ලබා ගැනීමට
ගංගා හරහා වේලි බැදීම නිසාද දිය ඇලි වල ජලය අඩු වනවා.කොංගෝ ජනරජයේ පිහිටා ඇති
බොයෝමා දිය ඇල්ලෙන් තත්පරයකට ජල ලීටර් මිලියන 17ක් කඩා හැලෙනවා .තත්පර‍යකදී කඩා
හැලෙන මෙම දිය කද 140,000 කට වැඩි නාන බේසම් ප්‍රමාණයක් පිරවීමට ප්‍රමාණවත්ය.
මහා ගංගා
ගංගාවලින් එකවර මුහුදට එක්වන ජල පරිමාවද සෘතුවෙන් සෘතුවට වෙනස් වෙනවා ඇමේසන් ගගෙන්
තත්පරයකදී මුහුදට එක් වන ජල ප්‍රමාණය නාන බේසම් මිලියන දෙකක් පිරවීමට සෑහෙනවා.
දිය ඇල්ල රට සාමාන්‍ය ගලායාම (තත්පරයට ඝන මීටර්)
බොයෝවා (ස්ටැන්ලි) කොංගෝ 17.000
කොකට් ලාඕසය 11,330
නයගරා(හෝස්ෂු) කැනඩාව 5,830
ග්‍රැන්ඩි උරුගුවේ 4,500
පවුලෝ අ‍ෆෝන්සෝ බ්‍රසීලය 2,800
නයගරා පංච මහා විල්
ලොව පුරා පංච මහා විල් යනුවෙන් ප්‍රකට පිරිදිය විල් පද්ධතිය පිහිටා ඇත්තේ උතුරු ඇමෙරිකානු
මහද්වීපයේ ඇමෙරිකාවට හා කැනඩාවට මායිම් වයි.ඉන් විශාලත ම විල වන සුපිරියර් විලට ඒ නම
ලැබී ඇත්තේ විල් පහෙන් සුපිරිම් විල යන අර්ථයෙන් දෙවැන්න වු හියුරොන්ට ඒ නම ලැබුනේ ප්‍රංශ
ජාතිකයින් විසින් ග්‍රෝත්‍රිකයන් හැදින්වු හියුරේ යන නම ඇසුරිනුයි .මිචිගන් විලට නම වැටුනු හැටි
පිළීබදව සදහන් නොවෙයි.අනෙකුත් විල් දෙක ඊරි සහ ඔන්ටෙරියෝයි.ආදිවාසි ඉරොකියොයිස්
ගෝත්‍රික භාෂාවෙන් එම වදන් වල තේරුම පිළිවෙළින් බළලා සහ සුන්දර විල යන්නයි .
ගංගාව පිටතට ගලා යාම සාමාන්‍ය ගලායාම
බ්‍රසීලය
(දකුණු අත්ලන්තික් ) 219.000

ගංගේස් බංගලාදේශය
බෙන්ගාල බොක්ක 43.900

කොංගෝ ඇන්ගෝලා-කොංගෝ 41.800
(සයුරේ) දකුණු අත්ලන්තික්

චැන්ග්
(පියැන්ග්) චීනය /කහ මුහුද 31.900

ඔරිනෝකෝ වෙනිසියුලාව / 31.900
දකුණු අත්ලන්තික්
දිගම ග්ලැසියර
අවසාන අයිස් යුගය තුළ පෘථීවියෙන් 30% කටත් වැඩි ප්‍රමාණයක් ග්ලැසියර්වලින් වැසී තිබුණා
.නමුත් අද වන විට ග්ලැසියර් වලින් වැසී ඇත්තේ 10% ක් පමණ ප්‍රමාණයකි.ලැම්බර්ට් -භිෂර්
ග්ලැසියරය අද ලෝකයේ ඇති දිගම ග්ලැසියරය වන අතර එය සොගනු ලැබුයේ 1956 දීය.
ග්ලැසිරයේ නම පිහිටා ඇති ස්ථානය දිග (කිලෝමීටර්)
ලැම්බර්ට් -ශිෂර් ඇන්ටාර්ක්ටිකාව 515
නොවායා සෙට්ල්යා රුසියාව 418
ආර්ක්ටික් ඉන්ස්ටියුටි ඇන්ටාර්ක්ටිකාව 362

විශේෂිත විල්
ජල ධාරිතාව සහ පැතිරීම අතින් විශාලම විල
කැස්පියන් මුහුද රුපියාව ,කසකස්තානය ,තුර්ක්මෙනිස්තානය ,අසර්බයිජානය ,සහ ඉරානය යන
රටවල් වලට මායිම තිබෙනවා වර්ග කිලෝ මීටර් 3,74,000 ක් පුරා පැතිර ඇති එහි ජල ධාරිතාව
ඝන කිලෝ මීටර් 78,200කි.
ජල ධාරිතාව සහ ගැඹුරු බව අතින් විශාලතම විල
රුසියාවේ බයිකාල් විලෙහි ඝන කිලෝ මීටර් 22,995 ක ජලය ප්‍රමාණයක් අඩංගුය.එහි සාමාන්‍ය
ගැඹුර මීටර් 730ක් වන අතර ගැඹුරුම ස්ථානය මීටර් 1,741ක් වෙනවා
වේගයෙන් අතුරුදන් වන විල
කසකස්තානයට හා උස්බෙකිස්තානයට යට මායිමව පිහිටි ඒරල් මුහුද 1960 දී වර්ග කිලෝ මීටර්
64,501 ක විශාලත්වයකින් යුතු වුණා .ඒත් එය පෝෂණය කරන බෙහෝ ගංගා වාරිමාර්ග
කටයුතු වලදී වෙනත් පැති වලට හරවා යැවීම නිසා අද එය විශාලත්වය වර්ග කිලෝ මීටර්
28,000 යි.
විල පිහිටා ඇති ස්ථානය විශාලත්වය
සුපිරියර් කැනඩාව /ඇමෙරිකාව 82.414
හුරොන් කැනඩාව /ඇමෙරිකාව 59.596
මිචිගන් ඇමෙරිකාව 58.016
ඊරි කැනඩාව / ඇමෙරිකාව 25.719
ඔනිටේරියෝ කැනඩාව /ඇමෙරිකාව 19.477

ලොව දිගම මුහුදු තීරය
දුපත්ද සහිතව කැනඩා මුහුදු තීර‍ය සමකය මෙන් හය ගුණයකටත් වැඩි ප්‍රමාණයක් දිගවේ. ලොව
විශාලතම දුපත වන ග්‍රීන්ලන්තය මෙම ලැයිස්තුවට එකතු නොවන අතර එයට හේතුව වී ඇත්තේ
ග්‍රීන්ලන්තය ඩෙන්මාර්කයේම කොටසක් වීමයි. කෙසේ නමුත් ග්‍රීන්ලන්තයේ මුහුදු තීරය
කිලෝමීටර් 44,087 ක් දිය වේ.
ලොව මිරිදියෙන් සියයට හැත්තෑ පහක් පමණ ග්ලැසියරවල ඇති අතර මෙම ග්ලැසිරය දිය වුවහොත්
මුහුදු ජල මට්ටම මීටර් 70කින් පමණ ඉහළ යයි.‍

(wORLD OF FACTS කෘතිය )

සබරගමුවේ ඓතිහාසික උරුමයන් හැදින්වීම

ඇටසැකිලි කැබැල්ලක සිට මාලිගයක් හෝ මනරම් පුජනීය ස්ථානයක් දක්වා එකිනෙකට වෙනස්වන
පුරා විද්‍යාත්මක මානව විද්‍යාත්මක හා ඓතිහාසික වටිනාකමින් යුත්ස්ථාන රාශියක් සබරගමුව සතු ව
ඇත.තව දුරටත් රටේ දක්නට නැති සිංහ ව්‍යාඝ්‍ර ආදී සතුන් මෙහි ජිවත් වු බවට පුරා විද්‍යාත්මක සාක්ෂි ද තිබේ .අවුරුදු තිස් දහසකට පෙරාතුව ජීවත් වු මානවයා ගැන තොරතුරැ ලැබෙන ගල්ලෙන් රාශියක්ම මෙහි ඇති අතර ඔවුන් ගේ නිර්මාන පිළිබද ව හොද උදාහරණද දක්නට හැකිය .මෙවන් වටිනා කමින් හා වැදගත් කමින් යුත් සබරගමුවේ ඓතිහාසික උරැමයන් ඔස්සේ විනිවිද දැකිය දේ බොහෝය.ලෝකයේ ප්‍රධාන ශිෂ්ථාචාර කීපය හැරුණු කොට අන් බොහෝ යුරෝපීය රටවල් "LONG LONG AGO" යි සදහන් කරන්නේ අවුරුදු දෙතුන් සීයක අතීතයක් ඇති ජනප්‍රවාද පිලිබදවයි. එනමුත් සබරගමුවේ අලට බුදුන් වහන්සේ වැඩි බවට ඈත අතීත කතා ඇත කුවේණි රැජිනියගේ දරැවන් හා සමිබන්ධ රාජ්‍ය.වර්ෂ පුර්ව . යුගයේ තොරතුරු ඇත දන්ත ධාතුව පැමීණිම පිළිබද ව අගනා සාක්ෂි හා පුරාවෘතද ඇත.සබරගමුවේ ඓතිහාසික ස්ථානවල වලින් මුල් තැන ආගමික සිද්ධස්ථාන වලට ලැබිය යුතුමය අදින් වසර දෙදහස් පන්සීය පනහකට ප්‍රථම බුදුන් වැඩි සමනොළ පව්වට අප අවධානය මුලින්ම යොමු වීම නොවැළැක්විය හැක්කකි එතැන් පටන් භාවනානුයෝගී භික්ෂුන් වහන්සේලා වැඩ සිටි ගල්ලෙන් හා ඒවා සම්බන්ධ වෙහෙර විහාර රත්නපුර කල්තොට ප්‍රදේශයේ සිට කෑගල්ලේ පහළ කඩුගන්නාව ප්‍රදේශය දක්වා ක්‍රමයෙන් වර්ධනය වු අන්දම වටහා ගත හැකිය.එම ස්ථාන අලවතුරේ ගනේගොඩ කුඩා ගල්ලෙන් විහාරයක පටන් කොට්ටිඹුල්වල හෝ යටිමල්කඩුව විහාර වැනි මහේශාක්‍ය ස්ථාන දක්වා උදාරත්වයෙන් පුළුල් වෙයි.බෞද්ධ වෙහෙර විහාර වලට අයත්ව අඩි තුන හතරේ තරමේ උසකින් ද අඩි දහයක පමණ වට ප්‍රමානයෙන් ද යුක්ත වු ඒවායේ සිට දැදිගම කොට වෙහෙර වැනි අඩි සිය ගණනක වට ප්‍රමාණය දක්වා වැටෙන දාගැබ් රාශියක් සබරගමුව පුරා පැතිර පවති.ඉහත කී කුඩා ම ස්ථුපයන් දක්නට ලැබෙනුයේ ලෙන් විහාර තුලය.ලෙනෙහි එක් පසකින් හිදි හෝ හිටි පිළිමයක් ද අනෙක් පසින් මෙකී කුඩා ස්ථුපයක්ද දක්නට තීබීම දකුණු ඉන්දියාවේ චෛත්‍ය ශාලා ක්‍රමයට හුරැ වුවක් යැයි සිතිම සාවද්‍යම නොවේ .නියමාකාර පුරාවිද්‍යාත්මක ගවේෂණයන්ට ලක්කර නොතීබීම නිසා මේ චෙත්‍යයන්හි කාල සීමාව පැහැදිලිවම කිව නොහැකි වුවත් සමහර ලෙන්වල ඇති බ්‍රාහ්මීය අක්ෂර රාජ්‍ය වර්ෂ මුල් යුගයන්ට වැටෙන නිසා ඒවාට ද ඊට කිට්ටු කාලසීමාවක් දීම සාධාරණය.ටැම්පිට විහාර බෞද්ධ ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට සතර කෝරළය පැබුණු දායාදයක් ලෙස සැලකිය හැකිය ගලින් තැනුණු වේදිකාවක් මත ගල් ටැම් හෝ ගල් කුට්ටි සමාන්තර ව පිහිටුවා ඒ මත දැවයෙන් තනන විසල් රාමුවක් මත මේ දර්ශනීය බුදු මැදුරු තැනිණී . මේ සියල්ල අවුරුදු දෙදහස් තුන් සීයක් තිස්සේ ඉදිවු ඒවා වන අතර ඒවා සබරගමු පළාත පුරාම දක්නට තීබීම නිසා සබරගමුවේ ඉපැරණි ජනාවාස රටාව ආගමික ව්‍යාප්තිය කලාශිල්ප දියුණූව ඇතුළු කරුණු ගණනාවක් අපට කියා පායි.සබරගමු දේවාලයන්ට හිමිවන්නේ ද අද්වීතීය ස්ථානයකි.

අළුත් නුවර දැඩිමුන්ඩ දේවාලය

සබරගමුවට නම දුන් මැණික්

දුර අතීතයේ පටන් ලංකාව මැණික් පිළිබදව ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි.මහාවංශයේ සදහන් පරිදි රාජ්‍ය වර්ෂ පුර්ව දී බුදුරජාණන් වහන්සේ ලංකාවට වැඩම කළේ චුලෝදර මහෝදර නම් වු නාග ග්‍රෝත්‍රික සොහොයුරන් දෙදෙනෙකු අතර මැණික් එබ්බ වු සිංහාසනයක් අරභයා හටගත් ආරවුලක් විසදීමටයි .පසු කාලයේදී මෙරට සංචාරය කළ ප්‍රසද්ධ පුද්ගලයින්ගේ චාරිකා වාර්තා වල ලංකාවේදී ඔවුන් දුටු අගනා රතු නිල් පසිංගල් සහ මුතු කැය ගැන සදහන් වේ අරාබි නිසොල්ලාසයේ "සින්බෑඩ්" නැමැති නාවිකයාගේ චාරිකා වෘතාන්ත වල මැණික් බහුලව ලැබෙන ප්‍රදේශයක් වශයෙන් දැක්වෙන"සෙරන්ඩිබ්"දිවයින ලංකාව බව විද්වත් මතයයි.මේ සියලු ම මැණික් රත්නපුරය කේන්ද්‍ර කොට සබරගමු පළාතෙන් පිට මැණික් ගැරිම් කෙරුණේ ඉතා සුළුවෙනි.රත්නපුර කෙන්ද්‍ර කොට ගත් සබරගමු පළාත මැණික් පිළිබද ව මේ තරම් ප්‍රසිද්ධ වීමට හේතුව සොයා බැලීම වටී.ලංකාවේ භුමියෙන් 90%ක් පමණ ප්‍රාග් කේම්බ්‍රියන යුගයට අයත් පාෂාණ වලින් යුක්ත වන අතර එය ප්‍රධාන කොටස් තුනකට වෙන් කර හදුනා ගැනේ .ඒවා නම් වන්නි සන්කිර්ණය ,හයිලන්ඩ් /නිරිතදිග සංකීර්ණය සය විජයන් සංකීර්ණයයි.හයිලන්ඩ් නිරිත දිග සංකිර්ණමේවායින් ප්‍රධාන තැන ගන්නා අගර එයට මධ්‍යම කදුකරය අයත් වේ .මෙම සංකිර්ණයේ පාෂාණ බිහි වී ඇත්තේ කලින් එහි නිම්නයක තිබු අවසාදිත පාෂාණ අධික පීඩනයටත් උෂ්ණත්වයටත් භාජනයවීම නිසා විපරිත පාෂාණ බවට පත්වීමෙනි.එකී අධික පීඩනය නිසාම නිම්නය කදුවැටි බවට පත් වී ඇති අතර අධික පීඩනයත් උෂ්ණත්‍වයත් නිසා මැණික් ඛනිජ බිහි වී ඇත.එම නිසාය මුලික මැණික් නිධි මෙම සංකීර්යේ වඩාත් ම ප්‍රචලිත ව ඇත්තේ .ලංකාවේ ගංගා වලින් වැඩි ගණනක් මධ්‍යම කදුකරයේන් ආරම්භවන අතර කදුකරයට පතිත වන අධික වර්ෂාව මෙම ගංගා මගින් පහත බිම්වලට ගලා යාම නිසා ගංගා නිම්න ඇති විය.මුලින් කී ප්‍රාග්කේම්බ්‍රියන පාෂණ ස්වාභාවික ගංගා නිම්න 103කින් යට වීඇත. මෙම ගංගා වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් බටහිර දකුණු සහ ගිණිකොණ දිසා වලට ගලා බසින බැවින් විඛාදනය වු පාෂාණවලින් ගිලිහුණු මැණික් මෙම නිම්නවල තැන්පත් වී ඇත . එම නිසාත් කළු කැළණි වළවේයන ගංගා ආශ්‍රිත නිම්න වල වැඩියෙන් මැනික් ඇත.මහවැලි ගග ආශ්‍රිත නිම්න වලද මැණික් නැතුවා නොවේ.එනම් මාතලේ ඇලහැර සහ බකමුණ ආදී ප්‍රදේශ මෙසේ මහවැලි ගගෙන් පෝෂිත නිම්නයන්ය.සබරගමුව පුදේශයෙන් හමු වු බවට විශ්වාශ කරන ලෝක ප්‍රසිද්ධ මැණීක් කිහිපයක් හා ඒවා තබා
ඇති තැන් පහත දැකිවේ.
01)Star of India(Blue)-563cts-American Museum of
Natural History
02)Midinight Star(Purple)-116Cts-do-
03)Pathmaraga-100Cts.-do-
04)Logan Sapphire (Blue)-423Cts.-Smithsonian
Institute,Washington D.C.
05)Star of Artaban (blue)-316 Cts.-do-
06)Golen yellow sapphire-179.4 cts.-Royal on-tario
Museum,canada
07)Creenish yellow Sapphire-43.95cts.-do-

සබරගමුවේ නිජබිම කොටගත් වෙසක් මල

රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ තෙත් වැසි වනාන්තරවල තුරු මුදුන් සිසාරා අපි ශාකයක් ලෙස දක්නට ලැබෙන සුවිශේෂී මනස්කාන්ත පුෂ්පයක් වේ.'වෙසක් මල' නමින් අප දන්නා මෙහි විද්‍යාත්මක නාමය (DendroBium maccatieas)වේ.උඩවැඩියා විශේෂයක් වු එය රාජ්‍ය වර්ෂ 1864 දී ‍මෙරට සිටි ප්‍රාදේශිය‍ ලේකම්වරයෙකු වු මැකාති මහතාගේ බිරිදගේ නමින් හදුන්වන ලද බව කියැවේ.රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇති සිංහරාජය,සිරිපා අඩවිය ආදී තෙත් වැසි වනාන්තර සුලබ ව දක්නට ලැබුණු මෙම ශාඛය ,එම දිස්ත්‍රික්කය පුරා ගෙවතු වලද වතුවලද ගස් කොළන් ආශ්‍රයේ ද මනාව වැඩුණු බව ප්‍රචලිතය.

01)උද්භිද විද්‍යාත්මක පසුබිම‍
මෙහි උද්භිද විද්‍යාත්මක නාමය ඩෙන්ඩ්‍රෝබියුම් මැකාති නම් වේ.(Dendrobium maccatieas)මෙය ඒක බීජ පත්‍ර ශාකයක් වන අතර මුදුන් මුලක් නැත.ඕකිඩාසේ කුලයට අයත් මෙය අපිශාකයක් ලෙස වැවේ. මුල් දෙවර්ගයක් ඇත.
01)ධාරකයට සවි කර ගෙන සිටින ආලග්න මුල්
02)කදෙහි හටගන්නා වාතයේ එල්ලෙන වායුව මුල්
ආලග්න මුල් බොහෝ විට බිස්සක් ලෙස වැඩෙන නිසා හ්වා අතර දුවිලි දිරා යන පත්‍ර ආදිය එකතු වී කෘතිම පසක් පිළීයෙල වේ. වර්ෂාව ඇති විට ලැබෙන ජලය මෙම කෘතිම පසට උරා ගැනීම සිදුවේ.වායුව මුල් සුදට හුරු කොළ පැහැයක් පෙන්වයි.මේවායේ පිටතින්ම පිහිටා ඇති තත්වය නම් පටකය මගින් වාතයේ ඇති ජල වාෂ්ප සහ වර්ෂාවෙන් ලැබෙන ජලය උරා ගනු ලැබීමය.ජලය උරා ගත් පසු ඒවා තද කොළ පැහැයක් ගනී.ජලය නොලැබෙන කාලවලදී මෙම අපිශාකය තරමක් දුරට ශුෂ්කරෑපී ලක්ෂණ පෙන්වයි.පත්‍ර මාංශලය 4cm-8cm පමණ දික්වේ.ඝනය තද උච්චර්මයක් ඇතිවා පමණක් නොව පුටිකා පිහිටන්නේ ද ස්වල්ප වශයෙනි‍.ඒවා ගිලුන පුටිකා වේ.පුෂ්ප ලා දම් පැහැයක් ගනී.පුෂ්ප මංජරියක් දක්නට ලැබෙන අතර ඒවායේ10-50ක් අතර සංඛ්‍යාවක් හටගනී.මැයි සිට ජුලි කාලය තුල හට ගන්නා පුෂ්ප මසක් පමණ කාලයක් පර නොවී පවතී.පුෂ්ප දල 6කින් යුතුය.වලය2කි පිටවලයේ දල සමාන වේ .එක් පුෂ්ප පත්‍රයක් අධරිකාව බවට විකරණය වී ඇත.පුෂ්ප වල පරාගනය කෘමින් මගින් සිදු වේ.
02)දේශගුනය
මේ ශාකය සදහා උෂ්නත්වය සුර්යාලෝකය හා සාපේක්ෂ ආර්ද්‍රතාවය වැදගත් වේ.සෙ.25'-30'දිවා උෂ්ණත්වයද සෙ.15'රාත්‍රී උෂ්ණත්වය ද සුදුසුය . 70%-75% දක්වා වායුගෝලීය ආර්ද්‍රතාවයද 55%-60%අතර සුර්යාලෝකයද තිබිය යුතුය.වාර්ෂික වර්ෂාපතනය සෙ.මි.300-400 අතර තිබිය යුතුය.රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටා ඇති වැසි වනාන්තර වල මේ දේශගුණික තත්වය ඇත.
03)වද වී යාමට හේතු
දශක තුනකට පමණ ඉහත රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ තිබු සියලු වනාන්තරවල මෙන්ම ගෙවතුවලද දක්නට ලැබුන මෙම උඩවැඩියා ශාකය අද ප්‍රදේශ කීපයක පමණක් දක්නට ඇත.සීඝ්‍ර ජනගහන වර්ධනය නිසා කැලෑ එළි කිරීම මෙන්ම නොයෙකුත් සංවර්ධන ක්‍රියාවලියන් නිසාද මෙම පැලෑටිය වදවී යාමේ තර්ජනයට බලපා ඇත.මෙහි වටිනා කම පිළිබද ජනතාව දැනුවත් නොවීමද තවත් කරුණකි.තත්වය මෙසේ පැවතිය හොත් නුදුරු අනාගතයේදී මෙම ශාකය මෙරටින් තුරන් වීම නොවැළැක්විය හැක.අන්තර් ජාතික ස්වාභාවික සම්පත්සංරක්ෂණ සංවිධානය(IUCN)මගින් ප්‍රකාශයට පත් කර ඇති මිහිතලයේ වදවී යාමේ තර්ජනයට මුහුණපා සිටින ජීවීන්ගේ තොරතුරු ඇතුළත් රතු දත්ත පොත(Red Data Book)මගින් මේ බව පෙන්වා දී ඇත.එහෙයින් මෙම වටිනා දුර්ලභ ශාකය ආරක්ෂා කර ගැනීම සම්බන්ධයෙන් රාජ්‍ය ආයතන සහ නොයෙකුත් පරිසර සන්විධාන උනන්දුවන් දැක්වියයුතු කාළය එළඔ ඇත.දැන දැන අහිමි වන බොහෝ දේ අපට ඇත. නොදැනීම අහිමි වන දේ ද අපට ඇත.අහිමි වන බව නොදැන ම අහිමි වන දේ ද අපට ඇත.ශ්‍රී ලංකාවේ කැලෑමල් සම්පතද අප නොදැනම අපට අහිමි වන එවැනි සම්පතකි.කැලෑමල් අතර රැජිනක් වැනි අපට ම ආවේනික වු 'වෙසක් මල්' නැමැති උඩවැඩියා විශේෂ රැක නොගතහොත් නුදුරු අනාගතයේ දී එය සබරගමුවෙන් මෙන්ම මෙරටින් ද සමුගන්නා බව ස්ථීරය. එවිට සබරගමුවට සුවිශේෂි උරුමයක් ද අහිමි වනු නියතය.

සිංහරාජයේ ඉතිහාසය

සිංහරාජයේ හරය සොයා බැලීමට පෙර අපේ සම්ප්‍රදාය විසින් අපට උගන්වා ඇති පරිදි මුලින්ම සිංහරාජයේ ඉතිහාසය සොයා බැලිය යුතුය.ඉතිහාසය වහකදුරු සේ සළකා ඉවත දැමීමට තරම් සිති පිත් නැත්තන්ට පවා කෙතරම් අමිහිරි උවද ලජ්ජා සහගත උවද ඉතිහාසයක් ඇති බව වටහා ගැනීමට එයත් රැකුලක් වේ නම් එයම සිංයරාජ ඉතිහාසය දැක්වීමට ගන්නා උත්සහය මල් පල ගැන්වීමක් වනු නියතය. සිංහරාජයේ ඉතිහාසය පටන් ගන්නේ කවදාද කෙසෙ‍්ද යනු කිසිවෙකුටත්කිව නොහැකි තරම්ය.එහෙත් සියලු විද්වතුන්ගේ ඒකමතික තිරණයක් වන්නේ ලොව බිහිවුයේ කවදා සිටද එදා සි‍ට මිහිපිට පවතින බවයි.එනම් වර්ෂ මිලියන ගනන් ඉපැරණි ඉතිහාසයක් ඊට‍ ඇත.අබට සිංහරාජය මහත් අභිමානයක් වී ඇත්තේ ද අන් බොහෝ දෙනාට නැති දීර්ඝ ඉතිහාසයක උරුමක්කාරයන් වශයෙන් ඉතිහාසයේ අගය දන්නා නිසාය. මේ දීර්ඝ ඉතිහාසය තුල සත්තව හා ශාක පරිනාමයෙහි ආරම්භක අවධීවල ඉතිහාස කථාව සැගවී ඇතැයි සනාථ කීරිමට සිංහරාජය පිළිබද පර්යේෂණ කිරීන විද්‍යාඥයින් විසින් සාදක සොයා ගනිමින් ඇත. එසේ සොයා ගනු ලබන දීර්ඝ කාළීන ඉතිහාස කථාව අනාවරනය කිරීමට පටන් ගත් කාළයේ සිට කතාන්තරය විමසා බලන අපට සිංහරාජය ගැන නුතනයේ ඇති වී ඇති උනන්දුව හා සැලකිල්ල ඊට යොමු වුයේ කවදා සිට කෙසේද යනු අවබෝධ කොට ගත හැකි වනු ඇත.

මෙරට ඉතිහාසයේ ආදිම යුගයේ සිට ලිඛිත සාධක අධ්‍යයන කල්හි සිංහරාජ ගැන කියවෙන තැන් නොමැති තරම් ය.එහෙත් ජනතාව එවැන්නක් පිළිබද නොදැන සිටි බවක් ඉන් අදහස් නොකෙරේ .සිංහරාජය යන නම ඊට උරුම වීම පිළිබද ඇති ජන ප්‍රවාද වුවද ඒ පිළිබද ජනතාව සතු ව තිබු අවබෝධය පිළිබිඹු කරනු ඇත.1873 තරම් ඈත කාලයක සිංහරාජ වනාන්තරයේ වැවිලි කර්මාන්තයට ඇති ඉඩකඩ සොයා බැලීමට ගිය "ජෙම්ස්ගන්" නැමැති ඉංග්‍රීසි ජාතිකයා ජනතාවගෙන් අසා දැනගත් ප්‍රවාදයක් ලෙස දක්වා ඇත්තේ එක්තරා රජ කුමරියක මෙම වනාන්තරයේ ජීවත් වු සිංහරාජයෙකු හා පෙම් බැදීමෙන් ජාතියේ ආරම්භයත් මෙහි දී සිදු වු බවකි. මෙය හුදෙක් විජය පරපුරේ ආරම්භය පිළීබද කතා පුවත යලි පණ ගැන්වීමක් පමණි.එහෙත් එහි වැදගත් කම වන්නේ අදාල ප්‍රවෘත්තියට සම්බන්ධ සිංහ රාජයෙකුගේ රාජධානියක් වීමට තරම් මහානුභාව සම්පන්න තැනක් ලෙස සිංහරාජය ඔවුන් දැන සිටි බවයි.දෙවැනි ප්‍රවාදය ජේ.ඒ. විලී පෙරේරා නැමැත්තෙකු විසින් 1943 පමණ දී ජනතාවගෙන් අසා දැන ගෙන "ලොරිස්" නම් සගරාවට ලියන ලද ලිපියකින් ප්‍රචලිත වුවකි. එම ප්‍රවාදය අනුව මෙම වනාන්තරයේ මහා තෙදබල ඇති සිංහරාජයෙකු විසීය.ඌගේ ගුහාව පැවතියේ අදත් සිංහගල නමින් හදුන්වන පර්වතය මුදුනේය.මිනිසුන්ට කෙතරම් බිය ගෙන දෙන සුළු වුවාදයත් ඌගේ තෙද බල පරාක්‍රමය ගැන දත් මිනිස්සු වනාන්තරය ඇතුලට නොගියහ.එහෙත් යම් කිසි අවස්ථාවක මිනිසුන්ගේ රැකවරණයට පැමිණි යෝධයෙකු විසින් ගල් ගසා සිංහයා මරා දමන ලදී.එදා යෝධයා විසින් සිංහයා මැරීමට ගල් ගැසු ස්ථානය අදත් "යෝධ ගල්ගොඩ"නමින් හැදින්වේ.මෙම කථා පුවත් දෙකටම සිංහයෙකු මුල් වී ඇත. පසු කාලීනව ආචාර්යය පී.ඊ.පී. දැරණීයගල ශූරීන් විසින් කරන ලද ප්‍රාග්ඓතිහාසික ගවේෂණවලින් ආදි කාලයෙහි මෙය සිංහයන්ගේ වාස භුමියක් වී තිබුණ බවට මත පල කොට තිබීමෙන් නමේ ප්‍රභවය ගැන මෙන්ම මහා හිමය පිළිබද ජනතාව තුළ තිබු දැනුම ගැන ද අපට සිතා ගත හැකි වනු ඇත.සිංහරාජය පිළිබද ඉතිහාසය විමසීමේ දී අපට හමුවන ප්‍රථම සටහන ඇත්තේ දහහතරවැනි සියවසට අයත් ඉබන් බතූතාගේ ගමන් විස්තරයේය.
01) සිංහරාජයේ වන සිවුපාවන් හා ස්වභාවික සුන්දරත්වය --->
ඊට අයිදැයි අප විසින් සැක දුරු කර ගත යුතුය. හෙළයේ අතීත පාළකයන්ගේ සිට පොදු ජනතාව දක්වා සියලු දෙනා ස්වභාවධර්මයාගේ දායාදයන් කෙතරම් ආදරයෙන් ඇල්මෙන් රැක බලා ගත්තාදැයි කිවහොත් සමහර වනාන්තර ගහ කොළ තහනම් දෑ බවට රජු විසින්ම ප්‍රකාශයට පත් කොට තිබුණු බවට ඉතිහාසයේ එයි.ඒ, ඒවායේ ආරක්ෂාව සදහාමය.1959 පළ කළ " ලංකා ඉතිහාසය'නම් කෘතියේ සදහන් මෙම පාඨය කදිම සාක්ෂියකි."පසුගිය වසර දෙදහසක කාළයක් තුළ වන දිවිය ආරක්ෂා කිරීමෙහි ලා අද්වීතිය ඉතිහාසයක් ලංකාවට ඇත. ක්‍රිස්තුපුර්ව තුන්වැනි සියවසයේ සිට ක්‍රි.ව.18වන සියවස දක්වාම සිහසුන අරාගත් බෞද්ධ වු පාලකයින් වනසතුන් පක්ෂීන් හා මත්ස්‍යයින් ආරක්ෂා කිරීම සිය ආගමික හා රාජකීයමය වගකීම ඉටුකිරීමක් ලෙස සැලකූ බව වංස කථා සය සෙල්ලිපි ගණනාවකම වාර්තා කොට ඇත.දොලොස්වන සියවසේදී අනුරාධපුර අවට ප්‍රදේශ හා සුවිශාල වැව් ද අභය භුමි ලෙස නම් කෙරෙණි.මේ වන දිවි සුරැකීමේ තැන කෙතරම් කාර්යක්ෂම හා යථාර්ථවාදී වුයේ ද යත් යුරෝපීයන්ගේ පැමිණිම දක්වා ම සිරිලක වන හා සත්ත්ව සම්පත විනාශයට ලක් නොවීය "(History of Ceylon,p 27)මේ අනුව ආරක්ෂිත වනාන්තරය අභය භූමිය ආදියේ කිසිදු මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් නොසිදු වු බැවින් ඉතිහාසයේ කිසිවක් සදහන් කිරීමේ අවශ්‍යතාවක් පැන නොනැගුණ බව පෙනී යා යුතුය .සිංහරාජයද එවැන්නක් නොවී යයි කාට කිව හැකිද?

ලෝක උරමයක් වු සිංහරාජය

සබරගමුව‍ට හෝ ශ්‍රී ලංකාවට හෝ පමණක් නොව සමස්ථ විශ්ව ප්‍රජාව ම ආඩම්බරයක් වන ලෝක උරුමයක් තම භුමිය තුල රැක ගැනීමට තරම් දුර්ලබ වාසනාවක් හිමිසබරගමුව සිය අනන්‍යතා සම්පතක් ලෙස සිංහරාජය සැලකීම විය යුත්තක් සිදුවිය යුතු සේම සිදුවීමකි.ඊට හේතු සාධක අපමණය.එහි යුක්ති සහගත බව පැහැදිලිය.එසේම සිංහරාජය පිළිබද ව විද්‍යත්මකව සෞන්දර්යාත්මකව,ආශ්වාද ජනකව මෙන්ම ප්‍රේමෝන්මාදයන් එමට කතා කොටඇත.ලියා ඇත .පල කොට ඇත.විද්‍යුත් වාර්ථා නිපදවා ඇත.සම්මන්ත්‍රණ වැඩමුළු චාරිකා එමට පවත්වා ඇත.එසේ උවත් සිංහරාජය වෙනුවෙන් යුක්තිය සාධාරණය ඉටු ඇද්ද?සබරගමුවේ සම්පතක් ලෙස රටට ලොවට දායාද කරන නමුදු නා රදෙකු විසින් රකිනා මැණිකක් තරමට තබා ,උණ හපුලුවෙකු විසින් රකිනා උගේ පැටියෙකු පමණට ඇගයීමක් ,සිංහරාජය වෙනුවෙන් ඉටු කොට අද්දැයි සොයා බැලීමට කාලය කාලය එලඹී ඇත.සිංහරාජය පිළිබද මෙම ඇගයීම ඒ සදහා පෙර හුරුවක් ලෙස සලකමු.සබරගමුවේ රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ බටහිර මායිමේ මහා යෝධයෙකු සේ සිංහරාජ කදු වැටිය ප්‍රතාපවත් ලෙස නැගී සිටින්නේ සත් සමුදුරෙන් එහා සිට බටහිරින් එන සියලු ගැහැට කරදර බලපෑම් විනාශයන්ගෙන් සබරගමුව රැක ගන්නා බව නිගඩව කියාපාන්නක් මෙනි.එය නිකම්ම කදු වැටියක් නොවේ කදුවනන්තර අතර වන රාජයකි."ශ්‍රි ලංකාවේ සියලුම වනාන්තර අතර අඩුවෙන් ම මිනිස් පහස ලබා ඇති වනාන්තරය සිංහරාජයයි.ශාක හා සත්තව පරිණාමයේ මුල්අවදිවල පටන්ම නොකඩවා නොඉදුල්ව වැඩුණු මේ වනාන්තරය සිරිලක් මාතාව සිය දු පුතුන‍ට දායාදකලා වු අගනාම දායාද අතුරින් එකකි.(කල්පනා 1987ජනවාරි පි 5)ලක් මාතාව සිය දු පුතුනට අගනාම දෑ දායාද කීරීමට සබරගමුවම තෝරාගත් සැටියක් පෙනෙන්නේ සිංහරාජයට අමතරව අනෙක් පැත්තෙන් නැගෙනහිර මායිමේ සම්බුදු සිරිපා සටහන හිස මුදුනේ තබාගත් සමනළ කදු වැටියද නිසයි.ඒ කදුවැටි දෙක අතර මැද නන් ආකරයේ මැණික් වලින් පිරුණු රත්න ආකරයකි.කදු වැටිවලින් ගලා හැලෙන මනහර දිය ඇලිය.වන ගොමුව නිවහන කොට ගත් අපටම ආවේණික සතා සිව්පාවුන්ය.ගහ කොල පැළෑටිය.ඒ අතර සම්මා සම්බුදු තෙමගුළට පුජෝපහාර සදහාම දෝ මෙහි පමණක් පිපෙන වෙසක් මල්ය.සිංහරාජය යනු මේ සියල්ල අපි වෙනුවෙන් සියලුම ලෝසත වෙනුවෙන් රැක බලා ගන්නා අසම සම ගුණයෙන් හෙබි රැකවලාය,පෝෂකයාය.සිංහරාජයේවිද්‍යාත්මක ආර්ථීක පාරසරික මෙන්ම ජාතික වැදගත්කම නිසි ලෙස අවබෝධ කොට ගැනීමට නම් එහි අන්තර්ගත ගුණාත්මක අගය හෝ ඉතිහාසය හෝ සම්පත්මය අගය හෝ ආදී වශයෙන් එක් පැතිකඩක් පමණක් ගැන දැනුවත්වී පලක් නොමැති බව අවධාරණය කළ යුතුය .එය මේ සියල්ලගෙන් සමන්විත සමස්ථයකි.එය කොටස් කල කල්හි ඒ ඒ කොටස් පමණක් නොව සමස්ථයම විනාශ වී යාම නොවැලැක්විය හැකිය . එක් එක් පැතිකඩ වෙන වෙන ම ගෙන එය අවබෝධ කොට ගැනීමද කල නොහැකිය මෑත කාලයේ සිට මෙහි ඇති ආර්ථීකමය වටිනා සම්පත් රටට ලබා දිය යුතු යයි ඝෝශා කොට පාරවල් කපා යන්ත්‍ර සුත්‍ර යොදවා මුග්ධ පිරිස් විසින් සිංයරාජයට කරන ලද විනාශය ඊට කදිම නිදසුනකි.එයින්ද පාඩම් ඉගෙන නොගෙන දැන් දැන් ‍එය පිටරටුන්ට පැවරීමට දරන උත්සහයත් ඊටත් වඩා බරපතල අපරාධයකි. ඉන්පසු වත්ත බද්ද‍ට දී ඇස්සට දත නියවාගෙන බලා සීටීමට අපට සිදුවනවා නියතය එහෙයින් එවන් මෝඩ ක්‍රියාවන් දේශපාලන ක්‍රීඩා වශයෙන් හෝ ආත්මාර්ථකාමී බඩවඩා ගැනීම් වශයෙන් හෝ මතුවට සිදු නොවීමට නම් සිංහරාජය පිළිබද සියලු පැතිකඩයන් එක පමණින් පෙන්වන දැනුම් සමස්ථ ජනතාව වෙතම ලබාදිය යුතුව ඇත.සිංහරාජය නිවර්තන සදාහරිත වැසි වනන්තරයක් Tropical Evergreen Rain Forest ලෙසින් හදුනා ගැනීමෙන් අද එය ලෝක උරුමයක් ලෙස අද්විතීය වටිනාකමකින් යුක්තයයි පිළිගැනීමට භාජනය වී ඇත."නිවර්තන කලාප"යයි අප විශේෂ කොට හදුන්වන ප්‍රදේශ අනෙක්වායින් වෙන් වන්නේ කෙසේදැයි අවබෝධ කොට ගැනීමෙන් ඒවායේ වටිනා කම ගැන මැන ගැනීමට හැකිවනු ඇත.නිවර්තන ප්‍රදේශයක් අධික වර්ෂාව අධික උෂ්ණත්වය සහ අධික සුර්යාලෝකය නිසා අනෙක් ඒවායින් සුවිශේෂ වේ .මේ සියල්ලම වැසිවනාන්කර පෝෂණයට ඉතා හිතකර සාධක වීමයි. එහි ඇති විශේෂත්වය එවන් වනාන්තරයක දක්නට ලැබෙන් ශාක ,සත්ත්ව වශයෙන් ජීවී ලෝකය අතිශයින් විශාල හෙයින් නිවර්ථන වැසි වනාන්තර ලෝකයේ වැදගත්ම සාරවත්ම පොහොසත්මපරිසර පද්ධති වශයෙන් විශේෂ ආරක්ෂාවට සැළකිල්ලට හා පර්යේෂණයට ලක් වේ.නිවර්තන වර්ෂා වනාන්තර (Tropical Rain Forest)යන නාමය හදුන්වාදීමේ ගෞරවය හිමි ඒ.ඇස්.ඩබ්ලිව්.ස්කිම්පර් නැමැති උද්භිද විද්‍යාඥයාගේ විග්‍රහයට අනුව නිවර්ථන වැසි වනාන්තර වලට අයත් වන්නේ සදාහරිත අවම උස මීටර් 30ක් ගස් ඇති ගස් මුදුන දක්වා ඇදෙන ආරෝහක මෙන්ම අපිශාක විශේෂයන් ගෙන් පොහොසත් වනාන්තරයන්ය.මෙහිදී සදාහරිත ලෙස සැලකෙන්නේ ශීත සෘතුවේදී හෝ‍ කොළ වැටීමක් නැති අවුරුද්ද පුරා කොළ පැහැයෙන් යුක්තව පවතින ගහ කොළ පද්ධතියයි.නිවර්තන වනාන්තර යනු ලෝකයේ විවිධ නම් වලින් හදුන්වන වනාන්තර අතුරින් එක් වනාන්තර වි‍ශේෂයකි.එය නිරක්ෂයට ආසන්නව ඊට දෙපස ඇති සුවිශේෂී
ලක්ෂණ සහිත වනාන්තර විශේෂයයි.සිංහරාජද එවැන්නකි . ලෝකයේ හැමටම එවන් උරුමයන්හිමිව නැති විට අපේ මේ දුර්ලබ සම්පත රැක ගැනීම අප සතු මහා වගකීමක් වනු ඇත.
01)සිංහරාජයේ ආවේණීක බාදුරා
02) සිංහරාජයට ආවේණික නවදගහ03) සිංහරාජයෙහි සත්තව විශේෂ
පක්ෂීන්












මල් වර්ග

ශ්‍රී පාදයේ සිරිත් විරිත්

පෙර ශ්‍රීපාද වන්දනා ගමන හදුන්වා ඇත්තේ "කරුණා කරනවා" යනව්‍යවහාරයෙනි.මෙහි කරුණායනුවෙන් අදහස් කරඇත්තේ සුමන සමන් දෙවියන්ගේ ආශ්‍රිර්වාදය මතම මෙය සාර්ථක කරගත යුතුයයන අදහස විය යුතුය.කරුණා සංතල්පය ගමනේ යෙදෙන හදුනන නොහදුනන සැමදෙනා අතර සුහධතාවය ඇති කරන බන්ධනයක් වැනිය.විශාල පිරිසක් පටු දුෂ්කර මාර්ගයක යන එන විට ගැටුම් ඇති විය හැකි වුවද මෙම කරුණා සංකල්පයෙන් එම තත්වය මගහරී යයි.සෙනග තදබද වු අවස්ථාවේ භාවිතා කරන "සංහිදේ"යන වචනයද "කරුණා යන්නට ම සමීප වන යෙදීමකි.ගමනටඉඩ ලබා ගැනීමට මෙම කාරුණික වචනය භාවිතා කළ විට අවසරය ඉබේම සැලසේ.කරුණා කිරීමේදීභාවිතා කරන බෝහෝ වචන අමුතු ස්වරූපයක් ගෙන ඇත.ලමන් බඩු බහාලන ඔලගුව"සැහැල්ලුව"යැයි යෙදීම කණ්ඩායමට "නඩය"යයි කීම ආදී වශයෙන් අමුතු භෂා සම්ප්‍රධායක්භාවිතා කිරීමද විශේෂ සිරිතකි.ඒ අතර ශ්‍රීපාද පද්මයට කරන ගෞරවයද නොයෙක් ආකාරයෙන් කීරීමට බැතිමතුන් පුරුදු වී තිබුණි.පද්යමට අගනා රෙදි හා ආභරණ පිදීම සිරිපතුල සීඹීම ,නළල පද්මයේ ඇතිල්ලීම පළවන විමලධර්මසුරිය රජතුමා විසින් රිදී කුඩ‍යකින් සිරි පතුල වැස්සවීම"විල්මට් හෝර්ටන්"නම් ආණ්ඩුකාර වරයා විසින් සිරිපතුල රිදී කඩුවකින් වැස්සවීම ආදී කරුණු වලින්පෙනීයන්නේ පද්මය අගනා දෙයකින් වැසීම සිරිතක් කර ගෙන තිබුණු බවයි.වන්දනා සමයෙහි අතරමග දන්සැල් පවැත්වීම ද සිරිතකි.තනි තනිව ගමන් කරන්නන්ට දන්සල බෙහෙවින් උපකාර‍වේ.බොහෝ නඩ ගසන ආරම්භයට පෙර සීතලට ‍ඔරොත්තු දෙන ආහාර වර්ග හා බෙහෙත් වර්ග දපිළියෙල කරගන්නා අතර සහල් පිටි වලින් තනා ගන්නා "අග්ගලා"අතව්‍යශ්‍ය දෙයක්වශයෙන්පිළීගැනේ.වෙහෙස නිවා ගැනීමට "තුන් සරණේ" කීමද විශේෂ සිරිතකි.'නඩේ ගුරා' එක් පදයක්කීවිට නඩේ පිරිස ද එය අනුකරණය කිරීම සම්ප්‍රධායකි.පෙර කල බොහෝ නඩ රෑ දහවල් දෙකේම දුරබැහැර සිට ම තුන් සරණේ කියමින් පා ගමනින් ම කරුණා කිරීම පුරුද්දක් කරගෙන තිබුණී.දැන් එමසිරිත නැත්තටම නැතිවී ගොස්ය.ගම්බද ඇතැම් අය හිමයේදී පමණක් කවි කීමට පෙළබෙති.කවිකීමේදී මළුවට නගින විට "වදින්න යන මේ නඩේට සුමන සමන් දෙවි පිහිටයි"කියා ආපසු බසින පිරිසසෙත් පතනවිට ,නගින පිරිසද "වැදලා බහින මේ නඩේට
සුමනසමන්දෙවිපිහිටයි"කියාපිළිතුරුආශිර්වාදයක්කිරීමද සිරිතකි.වන්දනා ගමනේදී මුණගැ‍සුණු අමුත්තන් සමග හොද හිත වැඩි දියුණු වීආවාහ විවාහ සිදුවීමද නිතර පාහේ සිදුවන්නකි.
02.සමන් දෙව් රුව වැඩමවීම
වන්දනා වාරය අරඹන විට ගල්පොත්තාවෙල විහාරස්ථානයේ සිට සමන් දෙව් රුව වැඩම වීම පෙර කල කර ඇත්තේරත්නපුර පලාබද්දල හරහා යෙදී ඇති රජ මාවත ඔස්සේය.වර්ථමානයේ සමන් දෙවි පෙර හැර පවත්වන්නේ රත්නපුර අවිස්සාවෙල්ල හරහා හැටන් මාවත ඔස්සේය.මෙම පෙරහරට මාර්ගය දෙපස සිටින්නන් වර්ෂයෙන් වර්ෂය වඩ වඩාත් උනන්දුවෙන් උපහාර කීරිමට පෙළඹී ඇත.පාන්දර සුභ මොහොතින් පෙරහර පිටත් වී පළමුව රත්නපුර සබරගමු මහ සමන් දේවාලයට පිවිසේ.‍එහිදී නියමිත වතාවත් කර මහ සගරුවන පිරිත් දෙසා අවසන් වු පසු යළිත් ගමන් අරඹෘ මග දෙපස සිටින ජනතාවගේ උපහාරය නිසා ප්‍රමාද වී නල්ලතන්නියට සම්ප්‍රාප්ත වන විට රාත්‍රී මධ්‍යම යාමයට සමීප වේ.අනතුරුව දෙව් රුව මළුවට වැඩමවා වන්දනා වාරය අරඹයි.වාරය අවසන් වී ආපසු වැඩම වන විට ද පෙර සේමඋපහාර මැද ගල්පොත්තාවෙල විහාරස්ථානයට ලගාවේ.සමන් දෙවිදු කෙරෙහි ඇති විශ්වාසය හා ගෞරවය ද අනුක්‍රමනයෙන් වැඩිවීමක් මිස අඩුවීමක් දක්නට නැත.
කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජුගේ කාලයේසිට වර්ථමානය දක්වා ශ්‍රී පාදයේ නායක පදවියට පහත සදහන් නාහිමිවරුන් පත් වී ඇත.
01.මඩලම්මන තෙරුන් වහන්සේ(වීර පරාක්‍රම නරේන්ද්‍ර සිංහ රජු කල සිට)
02.වැලිවිට ශ්‍රී සරණංකර සංඝරාජ මාහිමි
03.වේහැල්ලේ ධම්මදින්න මාහාමි-1753-1775
04.කඹුරුපිටියේ සගිධර ගුණරතන නාහිමි-1775-1780
05.මාලිම්බඩ ධම්මධාර නාහිමි-1780-1786
06.කරතොට ශ්‍රී ධර්මාරාම නාහිමි
07.මොරතොට ධම්මක්ඛන්ධ නාහිමි
08.කොබ්බෑකඩුවේ ශ්‍රීනිවාස නාහිමි
09.දෙවැනි වැලිවිට සරණංකර නාහිමි
10.ගම්මුල්ලේ සුමන නාහිමි
11.ගාල්ලේ ශ්‍රී මේධංකර නාහිමි-1826-1836
12.ඉදුරුවේ සුමංගල මේධංකර නාහිමි
13.ගලගම අත්ථදස්සී නාහිමි-1836-1860
14.හික්කඩුවේ ශ්‍රී සුමංගල නාහිමි-1860-1867
15.පරගල සෝභිත නාහිමි-1867-1911
16.රඹුක්පොත ශ්‍රී ප්‍රඥාසාර නාහිමි-1911-1913
17.මොරොන්තුඩුවේ ශ්‍රී ධම්මානන්ද නාහිමි-1913
18.බටුගෙදර යසස්සී නාහිමි
19.හදපාන්ගොඩ ශ්‍රී විමල නාහිමි-(වර්ථමාන)

ජාතියේ චුඩාමාණික්‍යරත්නය ශ්‍රී පාදස්ථානය

ලෝකයේ උසම කන්දක් වශයෙන් හිමාලයට ප්‍රමුඛස්ථානයක් හිමි වේ.එහෙත් උසම කන්ද නොවුවත් සමන්ත කූටය බැතිමතුන්ගේත්,පරිසර වේදීන්ගේත් සෞන්දර්යකාමීන්ගේත් වැඩී අවධානයක්‍ යොමු වී ඇති වර්ෂයකට ලක්ෂ ගණනකගේ පාදස්පර්ශය ලබන ප්‍රධානතම කදුශීඛරය සිංහලයෝ ශ්‍රිපාදස්ථානය සමනළ කන්ද සමන්ත කූට සුමන කූට සමන් ගිර ආදී විවිධ නම් වලින් හදුන්වති. මෙහි ඇති විශේෂත්වය රටේ සිව් දෙස කොතනක සිටි බැලුවත් මෙම කදු ශිඛරය බලා ගත හැකිය. තවත් මේ ගැන අවධානය යොමුවන්නේ දිවයිනේ ප්‍රධාන ගංගා සතරේ උපත මේ කදු වැටිය ආශ්‍රයෙන් ඇති විමයි.වර්ෂයේ සෑම වකවානුවකම වර්ෂාව ලැබෙන රටේ මධ්‍ය කදුකරයෙහි මෙය පිහිටා තිබීම නිසා මුළු ‍රටටම ජලය ලබා දෙන පොකුනක් වශයෙන්ද සැලකිය හැක.කදු මුදුන තරනය කිරීම දුෂ්කර උවද ශිඛරයට නැගී පරිසරය නරඹන විට පෙනෙන සෞන්දර්යාත්මක දර්ශනය දහස් වරක් තරණය කලත් නොතිත් හැගීමක් ඇතිකිරීමට හා අගය වැඩීවීමට තවත් හේතුවකි. මෙම කදු ශ්‍රඛරය ඇතැමුන් තරණය කරන්නේ ඉර පායනවිට හා බැස යන විට අරුණෝදයේ දකින ඉර සේවය බැලිමටත් සන්ධ්‍යාවේ ක්ෂිතජයේ දකින සෞන්දර්ය බැලීමටත්ය.බෞද්ධයන්ට අවශ්‍යය වුයේ දුෂ්කර ගමනින් සම්බුදු සිරිපා නැමැද වැඩි පිනක් ලබා ගැනීමටය.මැණික් සම්පතේ උපතට බලපෑමක් ඇතැයි සලකන සමන් දෙවියන්ගේ වාසභූමිය මෙහි පිහිටීමද සමන් ගිරට අවධානය යොමු වීමට හේතුයකි. මේ සියලු කරුණු නිසා ශ්‍රී පාදස්ථානය ගෞරවයට පාත්‍රවී ඇති සපරගමුවේ අද්විතීය ස්ථානය බවට පත් වී ඇති බව පෙන්වා දිය හැක

මුල් යුගයෙහි බුදු රදුන් වෙනුවෙන් භාවිතා කළ සිරිපා සටහන 'පාද චේතිය 'වශයෙන්ද සමහර ලේඛණ වල සදහන්ව ඇත.එසේ සදහන් යන්නට ඇත්තේ සිරිපා සටහන පුජනීය වස්තුවක් ලෙස සැලකූනිසා විය හැක.මෙම පුජනීයත්වය වඩාත් තහවුරු වන්නට ඇත්තේ පාළි සුත්‍රාගත කරැණු නිසාද විය හැක.දීඝ නිකායේත් මහාවග්ග පාළියේත් මහාපදාන සුත්‍රයේත් බුදු රජාණන් වහන්සේගේ මහා පුරුෂ ලක්ෂණ ගැන සදහන් වන තැන 'සුප්පතිට්ඨීක පාදො'යයි පළමු මහා පුරුෂ ලක්ෂණයෙන් මනාව පිහිටි පාදය දක්වයි.එහිම දෙවැනි මහා පුරුෂ ලක්ෂණය ලෙස 'සෙට්ඨා පාද තලෙසු චක්කානි ජතානි' (යටිපතුලේ වක්‍ර ලක්ෂණය පිහිටා ඇත)යයි සදහන් වේ.පැරණි බොහෝ ග්‍රන්ථවල සිරිපතුලේ චක්‍ර ලක්ෂණය විස්තර කරමින් එහි වු 108 ප්‍රභේද සහිත මංගල ලක්ෂණ විස්තර කර ඇත.

1) ස්වස්තිකය
2) ශ්වේතොත්ඵල
3) රක්තොත්පල
4) ශ්වේතපද්ම
5)රක්ත පද්ම
6)පුර්ණ පාත්‍ර
7)පුර්ණ ගටය
8)නීලෝඵල
9)නදවට
10)පුන්කලස
11)වල්විදුනා
12)සොවැති
13)සිරිවස
14)පිල්කලජ
15)අවතංස
16)නළල්පට
17)හිමාලවනය
18)මගුල් තොරණ
19)මිණි තොරණ
20)මගුල් කඩුව
21) ප්‍රාසාදය
22)‍ කෙලාස කූටය
23) ශ්‍රවේතඡත්‍ර
24) සේ‍සත
25) ස්වර්ණ වාල විජිනි
26) තරාදිය
27) භද්‍රපිඨ
28) චාමර
29) ජම්බුද්දීප
30) පුර්ව විදේහ දිවයින
31) පශ්චිම දිවයින
32) උතුරු කුරු දිවයින
33) කිරි මුහුද
34) යුගන්ධර පර්වතය
35) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය-1
36) ඊශ්වර පර්වතය
37) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය-2
38) කුරවික පර්වතය
39) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය-3,
40) සුදර්ශන පර්වතය
41) සප්ත මහාසීදන්ත සාගරය-4
42) නෙමින්දර පර්වතය
43) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය-5
44) විනතක පර්වතය
45) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය-6
46) අශ්ව කර්ණ පර්වතය
47) සප්ත මහා සීදන්ත සාගරය
48) සුර්ය මණ්ඩලය
49) චන්ද්‍ර මණ්ඩලය
50) සුංසුමාර රාජයා
51) ධජ
52) ස්වර්ණ මත්ස්‍ය යුගල
53) පතාක
54)වඩමං
55) චක්‍රා යුධය
56) දක්ෂිණ වෘත ස්වේත සංඛ්‍ය
57) සපිරි වාර සප්ත රත්නයන්
58) ,59),60),61),62),63),64),65) චාතුර් මුඛ ස්වර්ණ නෞකා
66) කිම් පුර්ෂයා
67) කින්නරාංගනාව
68) චක්‍රවර්ති රාජයෝ
69) ස්වර්ණ හංස රාජයෝ
70) කුරවික රාජයා
71) ගරුඪ රාජයා
72) මයුර රාජයා
73) වාසුඛී නාග රාජයා
74) ස්වර්ණ මඛර රාජයා
75) සිංහ රාජයා
76) වෘෂභ රාජයා
77) ව්‍යාඝ්‍ර රාජයා
78) වලාහක අශ්ව රාජයා
79) ඓරාවන නම් හස්ති රාජයා
80) අනවතප්ත විල
81) ජද්දන්ත විල
82) කර්ණ මුණඩ විල
83) රථාකාර විල
84) සිංහ ප්‍රතාප විල
85) මන්දාකිණි විල
86) කුණාල විල
87) චාතුර් මහා රාජික දෙව්ලොව
88) තව්තිසා දෙව්ලොව
89) යාම දෙව්ලොව
90) තුසිත දෙව්ලොව
91) නිර්මානරති දෙව්ලොව
92) පරනිර්මිත වසවර්ති දෙව්ලොව
93) රූපාවචර බ්‍රහ්මෂද්‍ය නම් බඹලොව
‍94) බ්‍රහ්ම පුරෝහිත නම් බඹලොව
95) මහා බ්‍රහ්ම නම් බඹලොව
96) පරිත්තාභ නම් බඹලොව
97) අප්‍රමාණාභ නම් බඹලොව
98) ආභස්වර නම් බඹලොව
99) පරිත්ත ශුභ නම් බඹ ලොව
100) අප්‍රමාණ ශුභ නම් බඹලොව
101) ශුහකීනි නම් බඹලොව
102) වෙහප්පල නම් බඹලොව
103) අසඤ්ඤ සත්ත බඹලොව
104) අවිහ නම් බඹලොව
105) අතප්ප නම් බඹලොව
106) සුදස්ස නම් බඹලොව
107) සුදස්සී නම් බඹලොව
108) අකනිෂ්ඨක නම් බඹලොව''

,මේ ආදී වශයෙන් සිරිපතුලේ ලක්ෂණ 108ක් දක්වා ඇත..බුදු සිරිපතුලේ මෙබදු ලක්ෂණ පිහිටා තිබීම ම එය පුජනීයත්වයට පත් වන්නට හේතු වී ඇත.සමන් දෙවිදුන්ගේ අණසක යටතේ සමනළ අඩවිය පවතිනවාය,යන මතය බොදු බැතිමතුන් තුළ තහවුරු වී ඇති බැවින් සමන්ගිර තරණය සදහා සුවිශේෂ ‍පේවීමක් ද කරනු ලැබේ. මෙකි ලක්ෂණ සහිත සිරිපතුලක් බුරුමයේ මීටර්යක් පමණ දික් වු ගලක කොටා ඇති බව මෑතක දී ලියා පල කරන ලද ශ්‍රීපාදවංශය කැමැති කෘතියේ පළකර ඇත.ලක්දිව බොහෝ සිද්ධස්ථානවල සිරිපා සටහන නෙළා ඇත්තේ එහි ඇති පුජනීයත්වය නිසාම විය යුතුය.පැරණි නටබුන් අතර තීබී හමුවී ඇති සිරිපතුල් කිහිපයක් පිළිබදව පෙර දී ශ්‍රීපාද වංශ කතාවේ සදහන් වීඇත. එනම් යාපනයේ කන්ත රෝද ගම්මානය,අභයගිරි විහාර භුමිය, ජේතවන විහාර භූමිය,ඉන්දියාවේ ආන්ද්‍රා ප්‍රදේශය,සිතුල්පව්ව විහාරය,ත්‍රිකුණාමලයේ වෙල්ගමුව ආදී ස්ථාන වල තිබී ඇත.
ශ්‍රී පාද වන්දනාව සදහා සකසා ගෙන ඇති ගාථාව

" යංනම්මදාය නදියා පුලිනොව තීරෙ
යංසච්ච බද්ධ ගිරිකෙ සුමනාචලග්ගෙ
යංතත්ථ යෝනක පුරෙ මුනිනොච පාද
තංපාද ලාංජන මහං සිරසා නමාමි "
මෙම ගාථාවේ ද නර්මදා නදී තීරයේත්,සච්චබද්ධ පර්වතයේත්,සමන් ගිරේත්,යොන් රටේත්,මුනිසිරිපා සටහන්ව ඇති බව කියයි.
සමන්තකුට වර්ණනාවේ බුදරජාණන් වහන්සේ රහතුන් පන්සීයක් සමග සමන් ගිරට වැඩම කර වම් පා සටහන තැබු බව කියා ඇත. එහෙත් බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ලංකා ගමන් ගැන කරුණු සදහන් වන සමන්ත ප්‍රාසිධිකාවේ හා දීප වංශයේ සුමන කූටයට බුදුන් වැඩ සිරිපා සටහන තැබු බවක් කියා නැත.මහාවංශාගත.කරුණු අනුව ඓතිහාසික සිද්ධි බොහොමයක් පිළිගන්නා නිසා යම් යම් පොත්වල සදහන් නොවු පමණින් සුමන කූටයට බුදුරජාණන් වහන්සේ නොවැඩි බවක් පිළිගැනීමට වුවමනාක් නොපෙනේ .ශ්‍රී පාදස්ථානයට ඇති බෞද්ධ අයිතිය පිළිබද විවාදයක් නොමැති බව පෙනේ.

මාපලාන දිය ඇල්ල

රුවන්පුර නගරයේ සිට ශ්‍රීපාද මාවත ඔස්සේ සැතපුම් 14ක් පමණ දුර ගෙවා ශ්‍රී පලාබද්දලකඩමන්ඩියෙන් දකුණට හැරී මීටර් 100ක් පමණ ගිය පසු හමුවන මාපලාන ගම්මානයේපිහිටා ඇති 'මාපලාන දිය ඇල්ල' සොබාදහම් මෑණියගේ අනගි දායාදයකි.මෙය පිහිටි ගමද දියඇල්ල නිසා ප්‍රසිද්ධියට පත්ව ඇත.ගම්මානයේ සිට දිය ඇල්ල දක්වා මාර්ගයසැතපුම් 1 1/2ක් පමණ වේ .මේ අතර තුර මාර්ගයේදී හමුවන 'හාල්මැලි ඇල්ල'ද සොබා සිරි නරඹන්නට අමතක නොවන රසදුනක් වනු ඇත .ඇල්ලට පහළින් පිහිටාඇති ලෑලි පාලමකි.එම පාලමින් එගොඩ වී ගල් කුළු මතින් පැන පහසුවෙන් ම ඇල්ලඅසලට ළගා විය හැක.සිරිපා අඩවියේ කොන්ඩගල නම් ස්ථානය සිට හීන් ඇල්ල ඔයලෙස ගලා ඇවිත් පටු නිම්නයක් හරහා ගඹුරු ප්‍රපාතයකට ඇද හැලී මහල් තුනකින්යුක්තව නිර්මාණය වි ඇතිමේ ඇල්ල,අඩි 600ක් පමණ උසය .දිය ඇල්ලේසුන්දරත්වය තවත් ඔපවත් කරන්නේ මෙම ඇල්ල මුදුනේ මදක් නැමී ගිය රිදී හවඩියක්වැනි කොටසක් මගිනි.ඇල්ලේ දර්ශනිය ම කොටස වනුයේ පළමු හා නදවැනිකොටස්ය.ප්‍රදේශයකට සංවහන වැසි ලැබෙන මාර්තු ,අප්‍රේල් මාසවල මෙම දිය ඇල්ලේධාරාව එකම දිය කදක් ලෙස පහතට කඩා වැටෙන බැවින් ,ඇල්ලේ සුන්දරත්වය හා උසප්‍රමාණය පෙරට වඩා වැඩි වී පෙනේ .රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ දිය ඇලි අතරින් උසම දියඇල්ල මෙය වේ. ප්‍රාදේශීය නායකයෙක් ව්‍ර 'මාපා' දිය නෑ ඇල්ල 'මාපා නානුඇල්ල'බවට පත්වී ,පසුව එය 'මාපලාන ඇල්ල'වු බව ප්‍රවාදයයි.ඇල්ලේ අද්භූතබලයක් පවතින බව විශ්වාශ කරන ගම්මුන් කොහොඹ කංකාරිය,පයන් මඩු ,ගම්මඩු
වනි ශාන්ති කර්ම වල දී කිල්ලට අසුනොවන පරිදි අදුම් ඇදීම මෙහිදී කළ බව ප්‍රකටයි.නියං කාලවලදී වර්ෂාව ලබා ගැනීම සදහා ඇල්ල ඉහළට ගොස් මේ යාඥාව කිරීමට අදපවා ගැමියෝ පෙළබෙති.
"ප්‍රේමත් සමත්තකූට විමානාධිවාසිහු සුගත පදහං සාරා.....සුගත පද ලාංජනහංසයානමාන සබරගමු මන්දි රාජිරාජිතයෙන් රෝගාද්පත්ති මාර්ග පතිපන්න තව්තිසා දිව්‍ය ලෝකයාදිපති ව වැඩ වාසස්ථානය කරවදාරන්නා වු ශ්‍රී සුමන දිව්‍යරා‍‍ජෝත්තමයාණන් වහන්සේට සැල කරන්න කන්නලව්ව අද මේ ගම්මන්ඩියට වැසිනැති වෙලා තියන දේ තමුන්වහන්සේලාගේ දිවැසට පෙනී දිවැසින් දැක මෙය සහන කරදෙන මෙන් දේවතාවුන් වහන්සේලා‍ට සැලකර සිටින්නේය."මේ ඇල්ල හාසම්බන්ධවඓශ්චර්යමත් සිද්ධීන් රාශියක් සිදුව ඇති සැටි ගැමියෝ අදද කියති.අසල ගල්වල ඇති රූප සටහන්,සැගවී ඇති තෙල් වර්ග ,මේ හරහා ශ්‍රීපාදස්ථානය වන්දනාවේ ගියසුරන්ගනාවියන් බටනලා පිඹි තරුනයන් ආදීහු මේ අපුරු කථාවන්ට පසුබිම් වේ.විවිධ රෝග සදහා යොදාගන්නා ඹෟෂධ වර්ග මේ අවට කැලෑවේ ඇති අතර ආවේණිකපක්ෂී,සිවුපා උරග ආදීන්ටද එය තෝතැන්නක් වෙයි.ප්‍රචාර කටයුතු මගින් ප්‍රසිද්ධියක්ලැබුනහොත් මෙම උස් දිය ඇල්ල රටට විදේශ විනිමය උපයන උල්පතක් වනු නිසැකය.

Happy New Year 2009

‍ I wish you prosperous and happy new year

Success is not the key to happiness
Happiness is the key to success
If you love what you are doing you
Will be happy and successful
Have a successful year ahead
2009
HAPPY AND HEALTHY NEW YEAR